Zdrowe rozmowy: Monika Kamiankowska

Dr hab. Monika Kamianowska – Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii USK, opiekunka naukowa Banku Mleka Kobiecego przy USK w Białymstoku. Pokarm matki to temat obecny w świadomości każdego od pierwszego oddechu. Jednak niewielu zdaje sobie sprawę, że może on być również lekiem – i to dosłownie. W Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Białymstoku działa Bank Mleka Kobiecego, miejsce, gdzie każda kropla ma znaczenie. O jego funkcjonowaniu, potencjalnych dawczyniach i odbiorcach pokarmu rozmawiamy z dr hab. Moniką Kamianowską z Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, opiekunką naukową Białostockiego Banku Mleka. Audycja powstaje we współpracy z Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku oraz szpitalami klinicznymi USK i UDSK.

• Bank Mleka Kobiecego w USK w Białymstoku: Działa od 2024 roku, gromadząc, przetwarzając i przechowując nadwyżki pokarmu kobiecego od dawczyń.
• Kluczowa rola w opiece nad noworodkami: Zapewnia dostęp do mleka kobiecego dla chorych i potrzebujących noworodków, zwłaszcza wcześniaków, gdy karmienie mlekiem własnej matki nie jest możliwe.
• Proces kwalifikacji dawczyń: Obejmuje wstępną rozmowę telefoniczną, wizytę w banku z ankietą kwalifikacyjną oraz bezpłatne badania krwi i mleka na obecność wirusów i bakterii.
• Wsparcie dla dawczyń: Bank zapewnia laktatory, butelki i szczegółowe instrukcje, a także transport mleka od dawczyni.
• Przeciwwskazania do dawstwa: Palenie tytoniu (aktywne i bierne), transfuzja krwi w ciągu 6 miesięcy, przyjmowanie niektórych leków, spożywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych, a także narażenie na choroby przenoszone drogą płciową.
• Wzrost świadomości: Konferencje i działania edukacyjne mają na celu zwiększenie wiedzy o istnieniu i roli banków mleka, a także o łatwości oddawania pokarmu.
• Pokój Laktacyjny: Pełni funkcję wsparcia dla mam mających problemy laktacyjne, zarówno dawczyń, jak i pacjentek szpitala objętych koordynowaną opieką nad kobietą ciężarną.

Jak działa Bank Mleka Kobiecego?

Bank Mleka Kobiecego w Białymstoku to miejsce, do którego zgłaszają się mamy chcące zostać dawczyniami mleka dla dzieci, które tego najbardziej potrzebują. Dr hab. Monika Kamianowska podkreśla, że po kwalifikacji mamy mogą oddawać swoją nadwyżkę pokarmu. Mleko jest następnie przetwarzane, przechowywane i przeznaczane do karmienia noworodków, dla których mleko matki jest niezastąpione.

Dlaczego Bank Mleka jest tak ważny?

Rola Banku Mleka jest niezwykle istotna. Jak wyjaśnia dr Kamianowska, bank zapewnia neonatologom możliwość karmienia chorych dzieci mlekiem kobiecym, jeśli nie mogą być karmione pokarmem własnej mamy. To pozwala uniknąć stosowania przetworzonego mleka krowiego czy koziego, dając dzieciom to, co dla nich najlepsze. Mleko kobiece, nawet po obróbce cieplnej, zachowuje szereg właściwości wspierających rozwój dziecka zarówno w trakcie hospitalizacji, jak i po wypisie do domu. Większość banków mleka na świecie i w Polsce funkcjonuje przy ośrodkach o wysokim stopniu referencyjności, co potwierdza ich kluczową rolę w opiece zdrowotnej.

Proces kwalifikacji dawczyń – krok po kroku

Jeśli zastanawiasz się, jak zostać dawczynią mleka, proces jest dokładnie określony i wspierany przez personel banku.

Wstępna kwalifikacja telefoniczna

Pierwszym krokiem jest wstępna kwalifikacja telefoniczna. Podczas tej rozmowy zadawane są podstawowe pytania, które mogą wstępnie zdyskwalifikować potencjalną dawczynię.

Wizyta w Banku Mleka i badania

Jeśli mama przejdzie wstępną kwalifikację, umawiana jest wizyta w Banku Mleka. Tam przeprowadzana jest bardziej szczegółowa rozmowa kwalifikacyjna z wykorzystaniem ankiety. W tym samym dniu bezpłatnie pobierana jest krew do badań w kierunku chorób wirusowych i kiły, a także próbka mleka do badań mikrobiologicznych.

Decyzja i wsparcie

Po uzyskaniu prawidłowych wyników badań i pozytywnej kwalifikacji, mama jest telefonicznie informowana o możliwości zostania dawczynią. Otrzymuje laktator (jeśli nie ma własnego), butelki oraz pełne instrukcje dotyczące odciągania i przechowywania mleka. Co ważne, nie trzeba samodzielnie wozić mleka do banku. Bank zapewnia transport – po zebraniu odpowiedniej ilości pokarmu wystarczy zadzwonić, a kierowca banku odbierze mleko i dostarczy nowe butelki. Wizyty kontrolne w banku odbywają się co trzy miesiące, jeśli mama długo oddaje mleko.

Kto nie może zostać dawczynią?

Istnieją pewne przeciwwskazania do oddawania mleka, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa biorcom. Do najważniejszych należą:

• Palenie tytoniu: W każdej formie, włącznie z biernym paleniem.
• Wiek: Dawczyni musi być pełnoletnia.
• Karmienie własnego dziecka: W Białostockim Banku Mleka dawczyni musi karmić własne dziecko. Trwają jednak ustalenia dotyczące możliwości oddawania mleka przez mamy, które straciły dziecko.
• Transfuzja krwi: Jeśli miała miejsce w ciągu ostatnich sześciu miesięcy.
• Spożywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych: Oraz narażenie na kontakty sprzyjające roznoszeniu chorób przenoszonych drogą płciową.
• Przyjmowanie niektórych leków: Wymaga to indywidualnej oceny.

Zwiększanie świadomości i wsparcie dla mam

Potrzeba zwiększenia świadomości na temat roli banków mleka wybrzmiała podczas konferencji „Podlasie dla najmłodszych”. Jak zauważa dr Kamianowska, wciąż niewielu ludzi wie o istnieniu tego typu banków, zwłaszcza w Białymstoku. Konferencja dla położnych, pielęgniarek i lekarzy miała na celu przybliżenie im roli banku i podkreślenie, że oddawanie mleka nie jest skomplikowane, nawet dla osób mieszkających daleko.

Pokój Laktacyjny – nie tylko miejsce techniczne

Przy szpitalu funkcjonuje również pokój laktacyjny. To nie tylko miejsce spotkań z dawczyniami, ale przede wszystkim przestrzeń wsparcia dla mam, które borykają się z problemami laktacyjnymi. Położne laktacyjne doradzają, jak poprawić laktację i zapewnić dziecku optymalne karmienie. Z tego wsparcia mogą skorzystać mamy, które urodziły w USK w Białymstoku i są objęte koordynowaną opieką nad kobietą ciężarną, a także mamy, które chcą zostać dawczyniami.

Podsumowanie

Bank Mleka Kobiecego przy Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Białymstoku (budynek A, parter) to miejsce, gdzie z pozoru proste gesty mają realną moc wspierania życia. Chociaż mleko matki nie figuruje w żadnym cenniku, to dla wcześniaków i noworodków w intensywnej terapii bywa bezcenne. Propagowanie wiedzy o istnieniu banku i jego działaniach jest kluczowe dla jego dalszego rozwoju i zwiększania dostępności tego „żywego leku” dla potrzebujących dzieci.